Cookies op deze site
Wij plaatsen cookies zodat de site goed werkt en het gebruik te meten is.Voor het plaatsen van cookies van derden hebben wij uw toestemming nodig. Cookies van derden toestaan Cookies van derden weigeren
De ideeën
De ideeën ‘Energie uit de Ringvaart’ en ‘Buurtbatterij per cluster woningen’ kwamen als winnende ideeën uit de stembus. Op deze pagina vertellen we meer over deze ideeën.
Techniek
Eerst even wat uitleg over de techniek. Want beide ideeën zijn eigenlijk technologische oplossingen voor typische problemen van onze moderne tijd. Het idee 'Energie uit de Ringvaart' is ontstaan door de hoge gasprijzen en het feit dat we het liefst zo snel mogelijk af moeten van fossiele brandstoffen in het algemeen en aardgas in het bijzonder. In de jaren 60 was het een grote vooruitgang om van kolen over te stappen naar aardgas, nu zijn we ervan overtuigd dat we alternatieven voor aardgas nodig hebben. We kunnen niet direct zonder gas, maar er zijn nieuwe mogelijkheden die veelbelovend zijn. Zo zijn veel mensen al overgestapt op een warmtepomp. Deze haalt warmte uit de buitenlucht, waardeert dat op naar zo’n 50 graden en kan dan de vloerverwarming of radiatoren in huis verwarmen. Zo’n warmtepomp vraagt veel stroom, maar de cv-ketel kan de deur uit en de gasleiding kan worden afgesloten. Een voorwaarde voor een warmtepomp is wel, dat het huis heel goed geïsoleerd is. Als dat niet het geval is, lukt het niet om het huis comfortabel te verwarmen. Goede isolatie is dus een voorwaarde.
Energie uit de Ringvaart
Het idee 'Energie uit de Ringvaart' gaat een stap verder. Hier wordt gebruik gemaakt van een speciale warmtepomp die warmte onttrekt aan oppervlaktewater. Simpel gezegd: we pompen water uit de Ringvaart, onttrekken daaraan enkele graden warmte en we waarderen dat op naar een temperatuur waarmee we huizen kunnen verwarmen. Die huizen moeten dus allemaal worden aangesloten op een warmtenet; een buizenstelsel dat het water naar de huizen brengt. Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn, maar het is een techniek die al jaren wereldwijd wordt toegepast. Vooral in Scandinavië is men overtuigd van deze manier van duurzaam verwarmen die aquathermie heet. In combinatie met aquathermie kunnen we gebruik maken van ondergrondse wateropslag. Dat zijn eigenlijk twee waterbakken op grote diepte. Hierin bewaren we warm en koud water gescheiden van elkaar. In de zomer winnen we warmte, in de winter winnen we koude. Met het warme water kunnen we in de winter huizen verwarmen, met het koude water kunnen we koelen in de zomer.
Cookies van derden toestaan
Inwoners en initiatiefnemers Wim en Maurice vertellen in deze video over hun idee ‘Energie uit de Ringvaart’. Op een zonnige dag dromen de twee van wat er mogelijk is: "Wat zou het toch mooi zijn als we dit water kunnen gebruiken om heel Rijsenhout mee te verwarmen."
Het is overigens niet zo dat we water uit de Ringvaart naar alle huizen pompen. We halen een paar graden warmte uit het Ringvaartwater. Een warmtepomp draagt deze warmte, via een warmtewisselaar, over op een apart watercircuit dat naar de huizen gaat. Het Ringvaartwater wordt daarna een paar graden koeler weer in de Ringvaart gepompt. Tot zover even de theorie. Duidelijk is dat aquathermie een goede manier kan zijn om huizen te verwarmen of te koelen.
Maar wat ons ook duidelijk werd: er zijn heel veel verschillende manieren om het systeem vorm te geven, want aquathermie is er in vele vormen. Zo kun je water op een centraal punt verwarmen naar 50 of naar 70 graden en met die temperatuur naar de woningen transporteren. Bij elk huis zorgt een kleine pomp er dan voor dat het door de vloerverwarming of door de radiatoren wordt gepompt. Je kunt ook het water met een temperatuur van 12-16 graden naar de huizen brengen en het daar met een individuele warmtepomp opwarmen naar 50 of 70 graden. Bovendien moet een warmtenet worden aangelegd met buizen die warm of koud water naar huizen kunnen brengen.
Wat de juiste keuze is, lijkt niet eenvoudig te bepalen. Er zijn veel factoren die een rol spelen. Daar moeten we dus eerst onderzoek naar doen.
Buurtbatterij per cluster woningen
Ook het idee 'Buurtbatterij' is actueel. Want het stroomnet raakt overvol en zelfs overbelast. De groei van het aantal zonnepanelen en windmolens is zo groot, dat de netbeheerders soms zonnepanelen van particulieren en bedrijven moeten uitschakelen om overbelasting van het stroomnet te voorkomen. Tegelijkertijd kunnen nieuwe bedrijven en hele nieuwbouwwijken niet op het stroomnet worden aangesloten, omdat het netwerk dat niet aankan. Daar is een goede oplossing voor: buurtbatterijen! Die kunnen al die opgewekte stroom op zonnige dagen prima opslaan en ’s avonds weer beschikbaar stellen voor koken, opladen van de elektrische auto en voor warmtepompen. De buurtbatterij is de oplossing voor de “netcongestie”, het verstopt raken van het elektriciteitsnet. En als het zover komt dat de saldering (verbruik elektriciteit – teruggeleverde energie van zonnepanelen), dan bewijst de buurtbatterij zijn diensten door de eigen opgewekte stroom in de avonduren beschikbaar te stellen. Maar ook bij deze technische oplossing zijn er veel factoren die bepalend zijn voor het maken van de juiste keuzes. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan: hoeveel energie je wilt opslaan, hoeveel energie nodig is op piekmomenten, hoe vol het elektriciteitsnet is, wie eigenaar van de batterij wordt en hoe de batterij zo wordt aangestuurd dat deze helpt bij het slim gebruiken van energie. Ook hier is dus verder onderzoek nodig.
Onderzoek en resultaten
In 2022 gingen Jos, Maurice en Wim op zoek naar gespecialiseerde bureaus met veel ervaring en verstand van onze specifieke vraagstukken. Voorafgaand daaraan hebben we zorgvuldig geformuleerd welke vragen er zijn en welke antwoorden we nodig hebben om weer een stap verder te komen.
Energie uit de Ringvaart
Voor het aquathermie-project 'Energie uit de Ringvaart' was belangrijk om te onderzoeken of de Ringvaart en de Westeinder voldoende energie zouden kunnen leveren om Rijsenhout te verwarmen. Verder hadden we vragen zoals: welke huizen komen in aanmerking, hoe kunnen we die huizen aansluiten op een warmtenet, waar zou een eventuele warmte/koude opslag kunnen komen, hoe moet dat warmtenet eruitzien en hoe organiseren we dat? Hoe verhouden de kosten zich tot de bestaande vormen van verwarming? Zouden we zelfs een eigen energiecoöperatie kunnen opzetten, zodat wij als Rijsenhoutse bewoners gezamenlijk baas worden over onze eigen energievoorziening? Hoe kunnen we de bewoners van Rijsenhout enthousiast maken hiervoor?
Maurice en Wim kozen ervoor om het Utrechtse onderzoeksbureau Greenvis antwoord te laten vinden op de onderzoeksvragen. Het rapport kwam uit in mei 2023. Greenvis maakte een analyse van de beschikbare energie in de Ringvaart en Westeinder en beoordeelde die als ruim voldoende. Daar kunnen veel meer huizen mee verwarmd worden dan Rijsenhout heeft. De meest geschikte huizen zijn goed geïsoleerde huizen die geclusterd bij elkaar staan in woonwijken. Minder goed geïsoleerde huizen kunnen ook met aquathermie verwarmd worden, maar vragen dan soms een hogere watertemperatuur. Greenvis onderzocht het idee technisch en financieel en vergeleek verschillende varianten van aquathermie. De kosten van deze varianten zijn ook vergeleken met kosten van de individuele elektrische warmtepomp of een hybride oplossing. Kijken we naar de kosten voor de bewoners van de huizen, dan is een hybride warmtepomp in combinatie met een CV-ketel nu nog de goedkoopste oplossing. Maar die oplossing is niet duurzaam en niet toekomstbestendig. Er is namelijk nog steeds CO2-uitstoot en afhankelijkheid van aardgas. Willen we echt van het gas af, dan is een gewone, individuele warmtepomp van 50 graden het goedkoopste voor bewoners, maar dan moet het huis heel goed geïsoleerd zijn. Willen we ook huizen aansluiten die minder goed geïsoleerd zijn, dan is een 70 graden centraal warmtenet de beste keuze. De kosten van de aanleg van een warmtenet zijn wel hoog, want alle straten moeten open. Om kosten te besparen zou dat gecombineerd kunnen worden met bijvoorbeeld onderhoudswerkzaamheden van rioleringen. Maar eerst moet er meer onderzocht worden.
Buurtbatterij per cluster woningen
Ook Jos dook in de materie van buurtbatterijen en startte met het verzamelen van informatie. Vervolgens had Jos overlegbijeenkomsten met ambtenaren van de gemeente Haarlemmermeer en met enkele experts op het gebied van energietransitie. Zo kon het idee verder uitgewerkt worden en kwamen de onderzoeksvragen op papier: welke batterij is geschikt, wat is de ideale locatie, welke opbrengsten levert de batterij, wat zijn de kosten en of is het haalbaar? Jos koos ervoor om onderzoeksbureau Emmett Green uit Delft dit onderzoek te laten uitvoeren. In juli 2023 verscheen het onderzoeksrapport. De conclusie van het rapport is dat de buurtbatterij financieel haalbaar is als:
- De batterij deelneemt aan de energiemarkt en 'handelt' in stroom (laden en ontladen op het juiste moment);
- Er afstemming is met de netbeheerder;
- En er een energiecoöperatie wordt opgericht óf andere partijen zijn die willen investeren.
De ideale combinatie
Het opzetten van een warmtenet dat wordt gevoed uit aquathermie vraagt veel energie. Het opwarmen van water en het pompen vanuit en naar de Ringvaart en naar en van de huizen kost energie. Die energie kunnen we opwekken met wind- en zonne-energie, maar die energie moeten we op elk moment beschikbaar hebben. En daar kunnen de buurtbatterijen hun nut bewijzen. De Ringvaart biedt thermische energie als startpunt voor duurzaam verwarmen, de buurtbatterijen zorgen voor de stroomopslag en -levering als de pompen moeten draaien. Zou het ons lukken om beide ideeën van de grond te krijgen en de Rijsenhoutse inwoners warm te stoken voor een eigen energie-coöperatie?
Hou mij op de hoogte
Wil je op de hoogte blijven van Warm Rijsenhout? Vul dan je e-mailadres in.